Zarządzanie strategiczne to proces, który pozwala organizacjom na długoterminowe planowanie
i podejmowanie decyzji, które mają na celu osiągnięcie określonych celów. W dzisiejszym dynamicznym i konkurencyjnym środowisku biznesowym, skuteczne zarządzanie strategiczne staje się niezbędne dla przetrwania i rozwoju firm.
Definicja i znaczenie
Zarządzanie strategiczne można zdefiniować jako zestaw działań i decyzji, które mają na celu określenie kierunku rozwoju organizacji. Obejmuje ono analizę otoczenia, identyfikację mocnych
i słabych stron, a także szans i zagrożeń (analiza SWOT) - to w wersji podstawowej. Dopiero jednak tzw. analiza poszerzona, która uwzględnia wzajemne powiązania pomiędzy czynnikami pozwala określić kierunek strategiczny, który będzie najbardziej dopasowany do aktualnej sytuacji firmy (analiza SWOT-TOWS). Dzięki tym działaniom, menedżerowie mogą formułować strategie, które pozwolą na wykorzystanie dostępnych zasobów w sposób efektywny i zrównoważony.
Kluczowe elementy zarządzania strategicznego
- Analiza strategiczna: Zrozumienie rynku, konkurencji oraz trendów gospodarczych jest fundamentem skutecznego zarządzania strategicznego. Narzędzia takie jak analiza PESTEL (Polityczne, Ekonomiczne, Społeczne, Technologiczne, Ekologiczne i Prawne) pomagają w identyfikacji czynników wpływających na działalność firmy. Nie zapomnijmy również o analizie czynników wewnętrznych, czyli słabych i mocnych stron. Do tego celu służy narzędzie zwane analizą SWOT oraz bardziej zaawansowane SWOT-TOWS.
- Formułowanie strategii: Na podstawie przeprowadzonej analizy, organizacje mogą opracować strategie, które odpowiadają na zidentyfikowane wyzwania i możliwości. Może to obejmować strategie wzrostu, dywersyfikacji, a także strategie konkurencyjne, takie jak liderstwo kosztowe czy różnicowanie.
- Wdrażanie strategii: Opracowanie strategii to tylko pierwszy krok. Kluczowe jest również skuteczne wdrożenie planów, co wymaga zaangażowania całego zespołu oraz odpowiednich zasobów. W tym etapie ważne jest również monitorowanie postępów i wprowadzanie ewentualnych korekt.
- Ewaluacja i kontrola: Regularne oceny wyników pozwalają na sprawdzenie, czy strategia przynosi oczekiwane rezultaty. W przypadku niepowodzeń, organizacja powinna być gotowa do wprowadzenia zmian w strategii lub podejściu do realizacji celów.
Wyzwania w zarządzaniu strategicznym
Zarządzanie strategiczne nie jest wolne od wyzwań. Zmieniające się otoczenie rynkowe, nieprzewidywalność kryzysów gospodarczych, a także rosnąca konkurencja mogą wpływać na skuteczność strategii. Dlatego organizacje muszą być elastyczne i gotowe do adaptacji w obliczu zmieniających się warunków.
Tyle mówi teoria. Natomiast w praktyce wyzwaniem jest nie samo stworzenie planu strategicznego, ale zaprojektowanie i wdrożenie całego procesu zarządzania strategicznego, który zapewni realizację strategii i jej kolejnych odsłon. Większość firm nie posiada w swojej strukturze zasobów (specjalistów) odpowiedzialnych za ten proces. W praktyce jest to więc niechcianym zadaniem
i odpowiedzialnością do której nikt się nie poczuwa, co w efekcie doprowadza do cząstkowej realizacji celów i braku kontynuacji w przyszłości. Rozwiązaniem jest współpraca z doradcami zewnętrznymi, którzy specjalizują się w doradztwie strategicznym.
Podsumowanie
Zarządzanie strategiczne to kluczowy element sukcesu każdej organizacji. Dzięki odpowiedniej analizie, formułowaniu i wdrażaniu strategii, firmy mogą nie tylko przetrwać, ale także rozwijać się
w trudnych warunkach rynkowych. W dobie globalizacji i szybkich zmian technologicznych, umiejętność skutecznego zarządzania strategicznego staje się nieoceniona.
Oprócz chęci potrzebny jest również tzw. "owner" (ang. właściciel, lider), czyli z osoba, która będzie odpowiedzialna za proces zarządzania strategicznego. Rolę lidera przede wszystkim musi pełnić właściciel i/lub zarząd firmy. Można również zatrudnić menedżera, który będzie odpowiedzialny za całokształt zarządzania strategicznego. Jednak z doświadczenia wiem, iż najbardziej efektywną formą jest tandem: zarząd/właściciel firmy + doświadczony ekspert zewnętrzny. Roczny koszt obsługi procesu zarządzania strategicznego może być nawet 10 razy tańszy od zatrudniania etatowego specjalisty.
Autor: MP