Z moich obserwacji wynika, iż największą przeszkodą dla przedsiębiorców powstrzymującą ich przed zarządzaniem strategicznym jest obawa lub nawet strach przed utratą elastyczności działania. Wizja 5 letniego planu strategicznego, który cementuje wszystko na "amen", niczym betonowe skarpetki, paraliżuje niejednego. Tymczasem nic bardziej mylnego.
Po pierwsze - plan strategiczny może mieć perspektywę kilkuletnią, ale nie musi. Jeśli kogoś przeraża planowanie na dłużej niż kilka miesięcy do przodu, niech stworzy na początek dobry plan roczny. To może być świetnym zalążkiem do rozwijania planowania na kolejne kwartały, a nawet lata. Pamiętajmy, że zarządzanie strategiczne powinno być procesem, a nie jednorazowym zrywem.
Po drugie - nieodzownym elementem zarządzania strategicznego jest tzw. ewaluacja, czyli kontrola wykonania planu, polegająca na porównaniu zaprojektowanych celów z realnym wykonaniem. Przy dobrze zdefiniowanych celach i ich miernikach, nie powinno to być trudne. Jeśli w wyniku ewaluacji okazuje się, że wykonanie (rzeczywistość) zaczyna mijać się znacząco z planem (teoria), to znak, iż popełniono jakiś błąd w założeniach i być może trzeba dokonać korekty planu. Tak się zdarza. Śmiem nawet twierdzić, że na początku planowania strategicznego to nawet norma. Robimy korektę planu i przy kolejnej ewaluacji widzimy, czy jest poprawa, czy też nie.
Po trzecie - proponuję wprowadzić sprinty strategiczne. Sprint to pojęcie wywodzące się ze zwinnych metodyk zarządzania projektami i w wielkim skrócie jest to umowny okres, po upływie którego dokonujemy ewaluacji wykonanej pracy. W zarządzaniu projektami sprinty mogą być tygodniowe, miesięczna, a nawet jednodniowe. W przypadku zarządzania strategicznego właśnie kwartał jest optymalnym i zarazem minimalnym okresem, za który można dokonać ewaluacji. Anglosasi stosują tzw. quarterly business review (QBR), czyli kwartalny przegląd biznesu, który jest niczym innym, tylko kwartalną, strategiczną ewaluacją celów. Oczywiście nie kończymy na jednym kwartale, tylko powtarzamy to jako zdarzenie cykliczne. Wszystko co będzie trwało krócej zaliczyłbym do zarządzania operacyjnego. Oczywiście można dokonywać ewaluacji półrocznej. Jednak w przypadku dużej dynamiki sytuacji wewnętrznej i otoczenia zewnętrznego kwartał będzie po prostu bezpieczniejszy. Najkrótszy sprint jaki znam, to czas, gdy zawożę dzieci na zajęcia pozalekcyjne i mam jedną godzinę na zrobienie zakupów. Biorę listę (plan), koszyk i robię zakupy. Po upływie godziny kończę i sprawdzam, czego nie udało mi się kupić oraz co kupiłem poza planem - następnym razem będzie lepiej:)
Na zakończenie chciałbym przedstawić bardzo proste porównanie: - Planowanie strategiczne jest bardzo podobne do nawigacji. Każdy kierowca przed wyruszeniem w dłuższą trasę przygotowuje się najpierw planując drogę. Dziś mamy bardzo wydajne i pomocne narzędzia, choć kiedyś trzeba było używać tylko mapy papierowej. W tradycyjnej nawigacji morskiej trasę (czyli nasz plan) kreślimy na mapie jako linie łączące punkty, które chcemy przepłynąć (cele). Podczas rejsu zaznaczamy naszą pozycję i rysujemy nasz kurs rzeczywisty, który prawie zawsze mniej lub bardziej odbiega od zaplanowanej trasy. Trasa zaplanowana + rzeczywista = wykonanie. To jest właśnie ewaluacja. Jeśli odchylenia są zbyt duże, trzeba zaplanować dalszą część trasy na nowo, gdyż pierwotnie wytyczona jest już nierealna. Trzeba również uwzględnić nowe okoliczności, które wpłynęły na tę sytuację, aby kolejny plan był lepszy. Na tym właśnie polega zarządzanie strategiczne. Tak naprawdę podstawową różnicą jest sposób określania celów. W nawigacji kreślimy trasę liniowo, natomiast w przypadku firmy, plan strategiczny jest wielowątkowy, gdyż są różne kategorie celów - finansowe, sprzedażowe, itd.
Zarządzanie jest tą dyscypliną nauki, która wypracowała wiele sprawdzonych metod i narzędzi ułatwiających planowanie strategiczne, a na rynku jest wielu specjalistów, którzy mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie w tym obszarze - pozwolę sobie nieskromnie zaliczyć do tego grona również autora tego tekstu:) Warto korzystać z usług takich osób. Zachęcam przedsiębiorców i menedżerów do wypłynięcia na szerokie wody oceanu zarządzania.